Barajlar Nasıl Çalışır sorusunun cevabını mı arıyorsunuz, o halde doğru yere geldiniz. Barajlar, bir akarsu vadisini kapatıp arkasında su biriktiren tesislerdir. Bu yapılar, maliyetsiz elektrik üretimi ve tarım alanlarının sulanması için çok önemli bir sistemdir. Ayrıca içme suları da barajlardan sağlanıyor. Birçok alanda insanlığın su ihtiyacını karşıladığı için büyük bir önem taşırlar. Dünyanın geldiği noktaya baktığımız zaman ekolojik denge bozulmuş durumda. Yeteri kadar yağmur yağmaması insanlık için sorun yaratabilir. Bu yüzden yağan yağmur ve eriyen kar sularının barajlarda biriktirilip ihtiyaç halinde kullanılması insanlık için önemli bir eylemdir. Barajların asıl gayesi biriken sudan elektrik üretmektir. Tarım alanlarının sulanması ve şebeke sularının üretiminde de büyük rolü olan barajların yıkılması durumu ise çok büyük alanlara şiddetli su baskınlarına neden olur. Baraj ne kadar büyük olursa depolayacağı su miktarı da doğru orantılı olarak yükselir. Ancak büyük barajlar bulunduğu çevrenin ekolojik dengesini bozduğu ve çevrede yaşayan canlılara zarar vermesi nedeniyle; tüm dünya genelinde belirli bir hacmin üzerinde barajların yapılmasına izin verilmiyor.

Barajlar Nasıl Yapılır?

Barajların yapımı oldukça maliyetli ve zordur. Baraj yapılmadan önce yapılacağı çevreyi jeologlar ve topograflar inceler. Arazinin yapısı, çevresi, zeminin dayanıklılığı ve daha birçok özelliklere bakılmalıdır. Burada önemli olan toprağın su sızdırmamasıdır. Toprağın su sızdırmadığından emin olunmalıdır. Baraj akarsu vadisinde akarsuyun en daralan kısmına inşa edilmelidir. Bunun sebebi maliyeti ve iş gücünü azaltmaktır. Suyun sızdırılmasını önlemek için derinlere temel atılmalıdır. Geçimsiz perdeler kullanıp derin beton çukurlar açılmalıdır. Barajın yapımı tamamlandıktan sonra biriken suların fazlasını akıtmak amacıyla baraj içinde özel kapılar yapılmalıdır. Daha sonra elektrik enerjisi üretebilmek için hidroelektrik santraller kurulmaktadır.

Barajlar Nasıl Elektrik Üretir?

Barajlarda bulunan duvarların yukarıya kadar delikleri vardır. Bu delikler, suyun diğer tarafa geçmesini sağlar. Barajın kapıları açılarak suyun geçişi sağlanır. Suların geçişi sayesinde türbin pervaneleri dönmeye başlar. Böylece türbin pervanelerinin hareket ederek dönmesi sonucu elektrik enerjisi üretimi gerçekleşmektedir. Bu kapılar sadece elektrik enerjisi üretmek amacıyla açılmıyor. Bazen su miktarı fazlalaşır ve kapılar açılarak fazla su akarsuya geri bırakılmaktadır. Günümüzde bu gibi durumlar yaşanmamaktadır. Çünkü barajlardaki su seviyeleri oldukça düşüktür.

Barajların çalışma prensibi

Barajlar, akarsuların akış hızını ve miktarını kontrol ederek, sulama, taşkın kontrolü, içme suyu temini ve elektrik üretimi gibi çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Barajların çalışma prensibi, suyun potansiyel enerjisini kinetik enerjiye, ardından da elektrik enerjisine dönüştürmeye dayanmaktadır.

Barajlar, akarsuların akışına engel olarak, suyun birikmesini ve yükselmesini sağlar. Bu sayede, suyun potansiyel enerjisi artar. Yüksekten akan suyun potansiyel enerjisi, kinetik enerjiye dönüşür. Kinetik enerjisi yüksek olan su, türbinleri döndürerek elektrik enerjisi üretir.

Barajların çalışma prensibi şu şekilde özetlenebilir:

Akarsu, baraj gölüne doğru akar.
Baraj gölündeki suyun seviyesi yükselir.
Suyun potansiyel enerjisi artar.
Su, yüksekten aşağı akar.
Suyun kinetik enerjisi artar.
Su, türbinleri döndürür.
Türbinler, jeneratörleri çalıştırır.
Jeneratörler, elektrik üretir.

Barajlar, dünyanın en önemli enerji kaynaklarından biridir. Dünyadaki elektrik üretiminin yaklaşık %16’sı hidroelektrik santrallerden sağlanmaktadır. Türkiye’de de hidroelektrik, elektrik üretiminde en önemli paya sahip olan enerji kaynağıdır.

Barajların çalışma prensibi, aşağıdaki üç ana bileşene dayanır:

Baraj gölü: Baraj gölü, akarsuyun akışına engel olarak, suyun birikmesini ve yükselmesini sağlayan yapıdır.
Türbin: Türbin, suyun kinetik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren yapıdır.
Jeneratör: Jeneratör, mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren yapıdır.

Baraj göllerinin büyüklüğü, türbinlerin gücü ve jeneratörlerin kapasitesi, barajdan üretilebilecek elektrik miktarını belirler.

Barajlar nasıl doluyor?

Barajlar, akarsuların akış yönünü değiştirerek, suyun birikmesini ve depolanmasını sağlayan yapılardır. Barajlar, sulama, içme suyu, hidroelektrik üretimi ve taşkın kontrolü gibi çeşitli amaçlar için kullanılır.

Barajlar, doğal veya insan yapımı olabilir. Doğal barajlar, akarsuların doğal olarak oluşturduğu setler veya kaya oluşumlarıdır. İnsan yapımı barajlar ise, beton, kaya veya toprak gibi malzemelerden inşa edilir.

Barajlar, suyun birikmesini sağlayan iki temel yapıya sahiptir:

Gövde: Baraj gölünün kenarlarını oluşturan ve suyun dışarı akmasını engelleyen yapıdır.
Su alma yapısı: Baraj gölünden suyun alınmasını sağlayan yapıdır.

Barajlar, suyun birikmesini sağlayan üç temel etkenle dolar:

Yağmur ve kar suları: Yağmur ve kar suları, akarsulara karışarak barajlara ulaşır.
Yüzey suları: Göller, dereler ve bataklıklar gibi yüzey suları, barajlara yönlendirilerek depolanır.
Yer altı suları: Yer altı suları, kuyular ve drenaj sistemleri aracılığıyla barajlara aktarılır.

Barajların dolma hızı, bu etkenlerin miktarına ve baraj gölünün büyüklüğüne bağlıdır. Yağış miktarının fazla olduğu bölgelerde barajlar daha hızlı dolarken, kurak bölgelerde daha yavaş dolar.

Barajlar, sulama, içme suyu ve hidroelektrik üretimi gibi çeşitli amaçlarla kullanılır. Bu nedenle, barajların dolu olması, bu hizmetlerin kesintisiz ve sürdürülebilir bir şekilde sunulması için önemlidir.

Barajların doluluğunu kontrol etmek için, su alma yapısında bulunan su seviyesi ölçülür. Su seviyesi, baraj gölünün ne kadar dolu olduğunu gösterir. Su seviyesi, baraj gölünün maksimum su tutma kapasitesinin altına düştüğünde, baraj gölüne su aktarılır. Su seviyesi, baraj gölünün maksimum su tutma kapasitesinin üzerine çıktığında ise, baraj gölünden su tahliye edilir.

Türkiye’de, sulama, içme suyu ve hidroelektrik üretimi gibi çeşitli amaçlarla kullanılan çok sayıda baraj bulunmaktadır. Bu barajlar, Türkiye’nin su ihtiyacını karşılamada önemli bir rol oynamaktadır.